‘Berispen is de minste sanctie voor ambtenaren die uitkeringsgerechtigde beschimpten’

Niet alleen onfatsoenlijk en onprofessioneel, maar ook sanctiewaardig. Zo kwalificeren arbeidsjuristen de actie van de ambtenaar van de sociale dienst in Amersfoort die in een voicemail samen met collega’s een uitkeringsgerechtigde belachelijk maakte. Iris van den Boom en Marco Willemse 22 feb. 2019 

De gemeente Amersfoort beraadt zich op passende stappen tegen de medewerker, die dacht de verbinding met de 27-jarige Tamara Wolters te hebben verbroken na het inspreken van haar voicemail.

De betrokken ambtenaar belde haar met een boodschap over een wia-uitkering: ze zou geen 5000 ontvangen, maar moest 1500 euro terugbetalen. De Amersfoortse hoort hoe de medewerker lachend opmerkt dat ‘het meisje het geld al heeft opgemaakt’. Een collega reageert dat het ‘een goede levensles’ voor haar is. De ambtenaren delen persoonlijke informatie over Wolters, zoals over het geld dat ze nog moet betalen ‘voor wat er nu op het graf van haar vader ligt’.

,,Buitengewoon onfatsoenlijk en onprofessioneel’’, reageert arbeidsjurist Maarten van Gelderen, gespecialiseerd in arbeidsrecht en ontslag. ,,Juist ambtenaren moeten extra zorgvuldig zijn in wat ze zeggen. Het zijn vertegenwoordigers van de overheid.’’

Een aantal fracties in de gemeenteraad is behoorlijk gevallen over het naar buiten gekomen gedrag van de overheidsdienaren. GroenLinks wethouder Cees van Eijk kondigde dinsdag aan de klacht van Wolters zorgvuldig te behandelen.

Plichtsverzuim

De uitspraken zijn niet bewust gedaan om iemand te schofferenMaarten van Gelderen, jurist

Volgens arbeidsjurist Jelle Zwennis van Vijverberg-juristen, gespecialiseerd in integriteit en ambtenaren, is het overduidelijk dat de sociale dienst-medewerkers zich niet als goed ambtenaar hebben gedragen. ,,Dan kun je spreken van plichtsverzuim en daar kun je straf voor krijgen.’’

,,Een berisping lijkt me de minimale sanctie’’, aldus Van Gelderen. Of ontslag in zicht is na dergelijke gerievende uitspraken, hangt volgens de juristen af van het dossier van de betrokken ambtenaren. Iemand die eerder op het matje is geroepen wegens slecht functioneren of is betrapt op onfatsoenlijk gedrag loopt meer risico. ,,Aan de andere kant wist de ambtenaar niet dat de lijn nog open stond. De uitspraken zijn niet bewust gedaan om iemand te schofferen’’, zegt Van Gelderen.

,,Een berisping klinkt misschien als bijna niks, maar heeft wel een duidelijke juridische status’’, aldus Zwennis. Zo is een berisping altijd schriftelijk en komt deze in het personeelsdossier. ,,Gaat iemand vaker in de fout dan kan zich dat opstapelen. En kan een werknemer alsnog worden ontslagen.’’

Een andere mogelijkheid is om een werknemer die in de fout is gegaan, tijdelijk op non-actief te stellen. Dat gebeurt volgens Zwennis vooral als er nog veel onduidelijk is over een kwestie. ,,Het is geen sanctie. Maar hier lijkt het bewijs, de voicemail, behoorlijk helder.’’

BPA-fractievoorzitter Hans van Wegen heeft weinig vertrouwen in een onafhankelijk oordeel van het gemeentebestuur over de sociale dienst-medewerkers die een cliënt op een voicemail door het slijk haalden.

Ombudsman

Er is veel mis bij de sociale dienstHans van Wegen, BPA

De slager keurt hier opnieuw zijn eigen vlees, meent Van Wegen, wiens partij destijds werd opgericht uit het gemis van een gemeentelijke ombudsman. ,,Van Eijk is een prima wethouder, maar je kunt hem niet neutraal noemen in deze kwestie. Amersfoort zou de klacht door moeten zetten naar de landelijke ombudsman – die kan een eerlijk oordeel vellen – maar ze zal dat niet doen.’’

De gemeente Amersfoort beschikt volgens woordvoerder Sharon Sourbag binnen het sociaal domein over een onafhankelijke adviesklachten- en bezwarencommissie. ,,De procedure is dat een leidinggevende eerst een gesprek heeft met betrokkenen. Als dat nodig is, dan buigt de commissie zich er daarna over.’’

Echt verbaasd zegt Van Wegen niet te zijn over de ambtelijke faux pas. ,,In de bestuursperiode van Fleur Imming (de vorige wethouder in het sociaal domein, red.) heeft de Burger Partij Amersfoort zeker een handvol ernstige klachten over de behandeling van cliënten doorgespeeld. Het werd steeds intern afgedaan. Er is veel mis bij de sociale dienst.’’

Incident

De SP liet de affaire rond de uitgelekte voicemail dinsdag bewust toevoegen aan de agenda van de gemeenteraad, zegt fractievoorzitter Marijke Jongerman. ,,Het kan een incident zijn geweest. Maar als het dat niet was, als het de cultuur is binnen de sociale dienst om zo met burgers om te gaan, dan heeft de gemeente een groot probleem. Het aangescherpte integriteitsbeleid na de datalekken heeft kennelijk nog onvoldoende geholpen’’, constateert Jongerman.

Tyas Bijlholt (D66) spreekt als aanvoerder van de grootste fractie in de raad van een vervelend en pijnlijk incident, dat niet goed valt te praten. ,,Maar het college heeft dinsdagavond de vragen die er leefden wel duidelijk beantwoord. Voor mijn partij was het helder. We zijn blij dat dit serieus wordt opgepakt.’’

Over maatregelen tegen de betrokken sociale dienst-ambtenaren laat Bijlholt zich niet uit. ,,Daar gaat de gemeenteraad niet over. Dat is een verantwoordelijkheid van de leidinggevenden. Wij hebben vertrouwen dat het college de zaak zorgvuldig afhandelt. Op dit moment zien wij geen reden daaraan te twijfelen.’’

Bron: AD