Bron: SVJMedia
De boot van Sinterklaas in December, Door: Adobestocks
AMERSFOORT – De afgelopen tien jaar duikt elk jaar rond december de welbekende zwartepietendiscussie weer op. Dit jaar duikt de discussie echter eerder op als Mark Rutte op 4 juni zegt dat hij hoopt dat Zwarte Piet uit beeld verdwijnt. De volgende dag trekt hij deze uitspraak terug tijdens de persconferentie.
MARK RUTTE
Het sinterklaasfeest is al eeuwenlang een Nederlandse traditie. De afgelopen tien jaar gaat dit feest gepaard met een discussie over racisme. Dit is de welbekende zwartepietendiscussie en gaat om het uiterlijk en de rol van Zwarte Piet in het Sinterklaasfeest. Op 4 juni heeft Mark Rutte in de Tweede Kamer gezegd dat hij hoopt dat zwarte piet de komende jaren uit het beeld verdwijnt. De volgende dag nam hij de uitspraak terug. Hij vertelt dat zwarte piet niet racistisch is puur omdat mensen er pijn door ervaren: “Als we zeggen dat omdat iemand pijn ondervindt van een bepaald symbool, dat het dan een racistisch symbool is, dat is niet waar.”
AMERSFOORT
Gemeente Amersfoort had vorig jaar nog zwarte pieten lopen in hun sinterklaasintocht. GroenLinks woordvoerder van Cultuur, Linda van Tuyl, zegt dat dit niet betekent dat Amersfoort pro-Zwarte Piet is. “De zwartepietdiscussie is al tien tot vijftien jaren gaande in de gemeenteraad, maar het is niet zo simpel als veel mensen denken.” Linda verteld dat ze niet alleen als gemeenteraad in overleg moeten, maar ook met ondernemers, winkeliers, vrijwilligers en organisatoren die betrokken zijn bij het kinderfeest.
Ralph Langendam, de woordvoerder van Cultuur van de Burger Partij Amersfoort(BPA), geeft een ander perspectief: “Wij zien het niet als een politieke kwestie. Het is een culturele kwestie die door de burgers zelf moet worden aangepast.”
HERKOMST
De herkomst van Zwarte Piet is volgens hoofddocent Rechtsgeleerdheid Koen Lemmens niet duidelijk, vertelt hij in zijn wettelijk analyse van Zwarte Piet en de discussie.
Het Sinterklaasfeest zoals wij dit nu kennen is namelijk niet het originele feest. Het verhaal van Sinterklaas is ontstaan door het boek van Jan Schenkmans uit 1850. Dit boek schetst het verhaal wat wij nu kennen. Namelijk een man uit Spanje, die kinderen cadeaus geeft en kinderen laat straffen als ze zich slecht gedragen. Dit nare beeld van Zwarte Piet komt vaker voor in Europa, zoals in Oostenrijk waar ze de Piet neerzetten als Krampus, een demoon die kinderen ontvoeren op de avond van 5 december.
Pas in 1960 komt de zwarte piet zoals wij die nu kennen. Namelijk een vrolijke helper van Sinterklaas die hem helpt met cadeaus rondbrengen. Dit kwam omdat veel mensen het niet fijn vonden dat kinderen zouden worden geslagen of ontvoerd vanwege slecht gedrag. Dit blijkt ook uit de analyse van Koen Lemmens.
Van Tuyl vertelt ook dat Zwarte Piet al een evolutie heeft meegemaakt door de jaren heen. Een paar jaren geleden was Zwarte Piet het klassieke beeld van een slaaf: “Toen ik jong was, hadden Zwarte Pieten nog gouden oorbellen en dikke rode lippen.”
Langendam verteld dat hij deze vorm van Zwarte Piet nog wel ziet in kleine dorpen rondom Amersfoort, maar niet in de grote steden.
KLEINE KINDEREN
In een onderzoek van de Universiteit Leiden zoeken ze uit hoe 201 kinderen tussen de vijf en zeven tegen Zwarte Piet aan kijken. Niet alleen de kinderen, maar ook de ouders moesten vragen beantwoorden.
Eerst vragen ze de kinderen om Zwarte Piet te beschrijven, waaruit blijkt dat de meerderheid van de kinderen de huidskleur benoemd in de beschrijving.
Daarna vragen ze om witte en zwarte mensen, clowns en Zwarte Pieten afbeeldingen in twee stapels te verdelen. Het merendeel van de kinderen verdeeld de afbeeldingen in fantasie en realiteit, dus clowns en Zwarte Pieten in eén stapel en witte en zwarte mensen in de ander. Sommige kinderen verdelen het in witte mensen tegen de rest of zwarte pieten tegen de rest, maar nooit zwarte mensen tegen de rest.
Daarna vragen ze kinderen om eigenschappen aan de afbeeldingen toe te dienen. Ze maken gebruik van stereotypische, racistische eigenschappen van zwarte mensen, positieve of negatieve eigenschappen. De stereotypische eigenschappen waren lui, dom en een helper. Hieruit blijkt dat de kinderen de zwarte pieten niet de stereotypische of negatieve eigenschappen toedelen.
GEVOELIGE SNAAR
Wat is nou eigenlijk het probleem in Amersfoort?
In Amersfoort ligt de Zwartepietendiscussie gevoelig. De gemeenteraad is namelijk vrij progressief, maar deze discussie gaat niet over. Er spelen hier meerdere aspecten in mee, maar er zijn wel wat duidelijke redenen.
Volgens van Tuyl vertellen vrijwilligers dat ze de schmink juist belangrijk vinden, omdat ze anders herkend kunnen worden door kinderen. Een andere groep die belangrijk is in de discussie zijn de sponsoren van de intocht. Veel van de sponsoren hebben zich in 2019 namelijk teruggetrokken uit het feest. “Ik denk dat de discussie hier zeker in meespeelt. De sponsoren zien namelijk alle negatieve reacties op het feest en alle demonstraties waardoor het geen aantrekkelijke investering meer is”, zegt van Tuyl.
WETTELIJK RACISME
Koen Lemmens heeft een andere blik op Zwarte Piet. Hij vindt wel dat er veranderingen moeten komen, maar niet op politiek gebied. Zwarte Piet is namelijk wettelijk gezien niet racistisch. Volgens artikel 137-c en 137-d in het criminele wetboek, moet racisme een slecht stereotype neerzetten. Volgens verschillende Nederlandse, Belgische en Europese rechters doet Zwarte Piet dit niet. Koen Lemmens legt uit dat dit niet betekent dat het niet racistisch is, alleen wettelijk gezien kan je er weinig aan doen.
John Helsloot is het hier niet mee eens. Hij vergelijkt alle demonstraties tegen Zwarte Piet en noemt de traditie een culturele afasie. Oftewel cultureel onacceptabel, voornamelijk op het gebied van het behandelen van de demonstranten. Zo zijn de twee mannen die in 2010 in Dordrecht T-shirts aan hadden met de tekst: “Zwarte Piet is racisme” agressief gearresteerd. Andere demonstranten die werden aangesproken door de politie over hun spandoek. Zodra ze dit spandoek wegdeden lieten zij hun T-shirts zien met daarop dezelfde tekst als de mannen uit Dordrecht. In eerste instantie vond de politie het prima, maar later zijn de demonstranten gearresteerd en kregen ze een boete van 140 euro.
VERANDERING
Van Tuyl en Langendam geven allebei aan dat ze geen verandering verwachten binnen de gemeente Amersfoort. De afgelopen tien jaar is de gemeenteraad al bezig om veranderingen door te voeren, maar door gebrek aan steun lijkt het erop dat dit niet snel zal gebeuren. Zo willen vrijwilligers niet herkend worden en de organisatie van de voorafgaande intochten hebben gezegd dat zij verandering niet nodig vinden. Volgens Langendam zal de stap naar daadwerkelijk verandering bij de burgers liggen en niet bij de landelijke of regionale politiek.