In de media – Risico van pandemie was ‘reëel’

Bron: NRC

Coronacrisis Veiligheidsdiensten waarschuwden al in 2016 voor mogelijk tekort IC-bedden bij pandemie.

Het gevaar van een pandemie zoals de huidige is al in diverse veiligheidsanalyses van de overheid voorzien. De voorbereiding op zo’n ramp was onderdeel van de Nationale Veiligheidsstrategie die vorig jaar is gepubliceerd. Toch is hier weinig mee gedaan, blijkt uit onderzoek van NRC.

Al vanaf 2016 wordt in veiligheidsanalyses, in opdracht van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid, gewezen op het gevaar van pandemieën en het tekort aan intensivecarebedden in zo’n periode. Experts van RIVM, TNO, AIVD en NCTV schreven daaraan mee. Hun waarschuwingen resulteerden in een paragraaf in het belangrijkste beleidsstuk waarop het kabinet zijn nationale veiligheidsstrategie baseert. Onder het kopje ‘infectieziektebestrijding’ staat in de Nationale Veiligheidsstrategie 2019 te lezen: „Het risico van een uitbraak van een (ernstige) infectieziekte zoals een grieppandemie blijft (…) reëel. De Rijksoverheid voert op strategisch niveau beleid uit om hierop voorbereid te zijn.”

Het tegengaan van de pandemie verloopt de afgelopen weken onoverzichtelijk. Het aantal IC-bedden moet in grote haast worden uitgebreid. De capaciteit in Noord-Brabant voldeed begin deze week al bijna niet meer, waardoor 415 patiënten naar andere delen van het land moesten worden gebracht.

Zorgen over aantal IC-bedden

Minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid, CDA) verzekerde de Tweede Kamer donderdag dat er volgende week 1.600 IC-bedden beschikbaar zijn in het hele land. Normaal zijn dat er 1.150. Diederik Gommers, voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Intensive Care, zegt in NRC dat de IC’s de uitbreiding naar 1.600 bedden aankunnen, maar hij maakt zich zorgen of dat er genoeg zijn.

De piek van het aantal Covid-19-patiënten dat op IC’s komt te liggen is naar verwachting pas eind mei. Dan zullen vermoedelijk 1.700 coronapatiënten intensieve zorg nodig hebben. Er zijn altijd zeker 500 andere patiënten, zonder corona, die óók een IC-bed nodig hebben.

Volgens de laatste cijfers van het RIVM ligt het dodental als gevolg van Covid-19 in Nederland nu op 434. Donderdagmiddag werden door het RIVM 78 overledenen gemeld, vergelijkbaar met de 80 van een dag eerder. Het aantal coronapatiënten op de IC is sinds donderdagavond 761; 117 meer dan woensdag.

Onzeker is nog of de snelle uitbreiding van de capaciteit voldoet. Ook bleek een groot tekort aan beschermingsmiddelen zoals mondkapjes en beademingsapparatuur. Bovendien is er te weinig testmateriaal.

Vooral symbolisch

Crisisdeskundigen reageren kritisch op de gang van zaken van de afgelopen weken. „Onze voorbereidingen op een pandemie zijn vooral symbolisch geweest”, zegt Ira Helsloot, hoogleraar besturen van veiligheid aan de Radboud Universiteit. „Er zijn allerlei plannen voor geschreven, maar in materiële zin waren we niet voorbereid.”

De Leidse onderzoeker Ed Dammers pleit voor een parlementair onderzoek en een grondige evaluatie van de draaiboeken en rampenoefeningen. „Waarschuwingen in scenario’s worden in de politiek vooral gebruikt om de eigen positie te bevestigen”, zegt Dammers. „Er is een ramp of bijna-ramp nodig om wat de politiek niet uitkomt, maar wel in de scenario’s staat, alsnog een rol te laten spelen. De politiek is gericht op de korte termijn: urgentie verdringt belangrijkheid.” De NCTV laat weten dat het kabinet in 2019 vond dat Nederland goed voorbereid was. Later dit jaar moet blijken of de strategie „bijstelling behoeft”.