Bron: BinnenlandsBestuur
Om de begroting rond te krijgen heeft het Amersfoortse gemeentebestuur de fractievergoedingen met 10 procent verlaagd. Een amendement van de coalitiepartijen met die strekking is in november door diezelfde partijen aangenomen. ‘Van de gekke’, aldus oppositiepartij Burger Partij Amersfoort (BPA). ‘We hebben een hogere vergoeding nodig om onze controlerende taak kunnen uitvoeren.’
12.000 euro per jaar
In een aangetekende brief aan het presidium laat fractievoorzitter Hans van Wegen zijn ongenoegen blijken over de korting op de fractievergoedingen om zo de weerstandsratio weer tot 1 te verhogen. ‘Het gaat om een totaalbedrag van 12.000 euro per jaar. En dat op een begroting van bijna 600 miljoen.’ De twaalf fracties krijgen nu 10.000 euro plus 1000 euro per fractielid. Maar volgens de BPA heeft een fractie minimaal een jaarlijkse vergoeding van 15.000 tot 20.000 euro nodig om externe expertise in te kunnen huren. ‘Dat er in Amersfoort fracties zijn die hun controlerende taak ‘veel rustiger’ uitvoeren, doet daar niets aan af. ‘Die storten hun niet gebruikte fractievergoedingen dan maar gewoon jaarlijks retour.’
Symbolisch gebaar
Volgens presidium-voorzitter en CDA-fractievoorzitter Micheline Paffen-Zeenni staat het onderwerp dinsdag op de agenda van het presidium. ‘We bespreken dan in hoeverre we als gemeenteraad tegen de landelijke afspraken in kunnen gaan.’ Als CDA-raadslid zegt ze dat ook de gemeenteraad in deze zware tijden, waarin mensen de broekriem moeten aantrekken, een steentje moeten bijdragen en solidair moet zijn. ‘Als op we op het essentiële raadswerk gaan bezuinigen, dan zijn de meningen daarover verdeeld. Maar we zagen dat in 2019 de fractievergoeding niet altijd is opgemaakt, bij andere partijen ook niet. Het is dus meer een symbolisch gebaar, dan dat we ons werk niet goed zouden kunnen doen. Als fracties hun budget niet opmaken, vloeit dat terug naar algemene middelen.’
‘Verhoog fractiebudget met 25 procent’
Maar de BPA vindt dat hun controlerende taak nu ‘behoorlijk in gevaar komt’ en de verlaging van de fractievergoeding ‘totaal onacceptabel’. En de fractievergoeding is niet alleen verlaagd, maar was al jarenlang niet geïndexeerd en de partij zegt een vrije keuze van externe adviseurs nodig te hebben ‘om te voorkomen dat de ambtelijke organisatie als slager haar eigen vlees keurt of blijft keuren’. De BPA pleit voor een ondergrens die mee schaalt met de omvang van de gemeente en de fractie en dat er wordt geïndexeerd naar de verbreding van de taakstelling door bijvoorbeeld de ‘vele decentralisaties’. De partij wil horen van het presidium wat hun advies in deze is en wat de handelingsmogelijkheden zijn. Ook vraagt ze het presidium een nieuwe motie in te dienen, waarmee de verlaging van de fractiebudgetten ongedaan wordt gemaakt. Gezien de huidige landelijke en lokale problematiek verzoekt de BPA het presidium de fractiebudgetten te verhogen met 25 procent.
Potje voor extern onderzoek
In de richting van de BPA wijst Paffen-Zeenni erop dat ook voor de raad in de begroting voor een potje is voor externe onderzoeken. Op de vraag hoeveel daarin zit, moet ze het antwoord schuldig blijven. ‘Maar dat potje kunnen we wel gebruiken. Het is beschikbaar en niet gealloceerd.’ Zelf stemde haar fractie, net als alle andere oppositiefracties, overigens tegen de begroting en daarmee ook tegen de verlaging van de fractiebudgetten. ‘Maar dat was niet om die reden. We vinden namelijk dat als de stad moet lijden, de fractie ook moet lijden.’
Shockerend
De grootste oppositiepartij stemde tegen vanwege de gang van zaken rond de bespreking van de begroting. ‘Die begroting dien je te bespreken met zijn allen: wat vinden we goed en wat vinden we niet goed? Uiteindelijk houd je dan een debat over de moties en amendementen. Maar op de avond van de behandeling van de amendementen en moties dienden de coalitiepartijen een kwartier voor het begin van de algemene beschouwingen een amendement in voor de hele begroting. Dat was niet alleen te laat, maar ook heel omvangrijk, want het behelsde alle portefeuilles en alle bezuinigingen. Daarover was de coalitie het al eens en het werd dus niet besproken. Ik vond dat shockerend. Zo ga je niet met een begroting om. Dit is niet democratisch.’
Lumpsum
Des te meer reden voor fracties om op hun qui-vive te zijn en het college te controleren, zou je denken. Kan de raad dan zomaar besluiten om fractievergoedingen te verlagen in het kader van bezuinigingen? ‘Ja, in eerste instantie beslist de raad daarover en daar staan wij ook achter’, aldus Bahreddine Belhaj, voorzitter van de Vereniging voor Raadsleden. ‘Er is geen wettelijke bepaling over. Ondersteuning aan de raad kan op allerlei manieren, ook via opleidingsbudget of het versterken van de griffie. Eigenlijk is het appels met peren vergelijken, want er is een lumpsum, dat kan ook een griffiemedewerker zijn. Je kunt deze gelden niet oormerken. Het gaat om ondersteuning in de brede zin van het woord.’
Penny wise, pound foolish
Op de kwaliteit van de decentrale democratie moet niet worden bezuinigd, schreef de ROB eind vorig jaar in een advies dat ook de BPA aanhaalt. ‘Dat hebben we vorig jaar ook gezegd over bezuinigingen op jezelf om tekorten op de jeugdzorg op te vangen. Dat is een negatieve ontwikkeling, want de kwaliteit van de besluitvorming vermindert. Het gevaar is dat je met minder ondersteuning, minder goede besluiten neemt en dat vroeg of laat bij je terugkomt. In je controlerende rol moet je fouten opsporen. En waar het nu om duizenden euro’s bezuinigen gaat, kan het later om miljoenen gaan die door niet gevonden fouten moeten worden terugbetaald. Dat is penny wise, pound foolish.’
Planschade
Torn dus liever niet aan de fractiebudgetten en beter nog: vul het aan. ‘Het gaat om besluitvorming. Het is bijvoorbeeld ook zo belangrijk om bij het vaststellen van bestemmingsplannen te constateren of er sprake kan zijn van planschade. Dat gebeurt heel vaak. Als raadsleden niet meer de tijd hebben om fouten op te merken, kan dat flink in de bedragen gaan lopen. Ik snap de overweging wel: als je overal op bezuinigt, is het raar om wel geld voor ondersteuning uit te trekken. Maar schrap het niet zomaar, want bezuinigen op fractievergoedingen klinkt misschien mooi, maar of je daarmee echt bespaart, valt dus te bezien.’
‘Ondersteuning moet geen politiek item zijn’
De minister van BZK zou financieel bij moeten springen als de middelen van raden niet toereikend zijn, adviseert de ROB ook, als gemeenten te weinig middelen hebben. Belhaj zegt nog te wachten op het antwoord op dat advies. Hij is voor het oormerken van ondersteuning. ‘De ondersteuning van de raad moet geen politiek item zijn. Als je dat oormerkt, is de politiek eruit. Dat moet je landelijk bepalen, anders blijven die discussies.’ Een ondergrens die mee schaalt met de omvang van de gemeente en de fractie en wordt geïndexeerd naar de verbreding van de taakstelling, zoals de BPA bepleit lijkt Belhaj een goed idee. ‘Het gaat dan wel om de breedste zin, dus ook ondersteuning van de griffie. Om het raadswerk goed te kunnen uitvoeren, moet je dit allemaal doen.’
Versplintering
Belhaj ziet ook dat er steeds meer wordt gedecentraliseerd, maar er niet meer ondersteuning komt. ‘En dus gaat er ergens iets onder lijden.’ Als iemand die 38 uur werkt, de helft meer taken krijgt in hetzelfde aantal uren, gaat het ergens fout. ‘Dat zie je hier ook. We krijgen meer taken, maar er volgt verlaging van het fractiebudget. Wanneer is de bodem bereikt?’ Het argument dat partijen in Amersfoort niet het hele budget hebben opgemaakt in 2019 betekent niet dat je het zomaar kunt verlagen. ‘Je hebt vaak een aantal partijen met meerdere zetels. Die weten het dan nog net te bolwerken, maar met de versplintering, komen er steeds meer partijen. Dan is het echt geen doen.’